Barış Öney
Globalleşme ile hız kazanan rekabet, dünya genelindeki tüm firmaların pazar paylarını tehdit ediyor. Şirketlerin ayakta kalabilmelerini, büyümelerini sağlamak veya aktiflerinin değerlendirilmesi için doğru zamanlarda stratejik kararların verilmesi gerekiyor.
Bu etkiler ile birlikte, 2008 krizinden sonra Türkiye’de de firmaların sürdürülebilir bir büyüme modeli yaratabilme ve stratejik hedeflerine bir an önce erişebilmeleri adına, yabancı doğrudan yatırımcılardan ve özel sermaye fonlarından yatırım alma isteği şirket evliliklerine hız kazandırmıştır.
Son yıllarda yabancı doğrudan yatırımcıların ve özel sermaye fonlarının da Türkiye’ye olan ilgilerinin artması ile birlikte, şirket evliliklerinde bir yükseliş trendi görülmektedir.
Şirket Evliliğinin Sağladığı Faydalar Nelerdir?
Hem firma sahibi için hem de yatırımcılar için avantajlı olan bu yöntem, firmaların pazar paylarının korunmasında ve arttırılmasında, rakiplerinin önüne geçilmesinde fayda sağlamaktadır. Diğer taraftan firmanın kurumsallaşmasına ve daha kapsamlı coğrafyalara yayılmasına olanak sağlamakta ve hız kazandırmaktadır.
Bulunan yerli/yabancı fonlar ve yatırımcılar sayesinde işletmeler kendi kaynaklarını kullanma zorunluluğundan kurtularak sermaye yaratmaktadırlar. Bu sayede işletmeler bir çok gider ve yükümlülüğü ortaklık yolu ile paylaşmakta, oluşan sinerji ile de rakiplerinin önüne geçmektedirler.
Farklı metotlar ile ortaklık veya satın alma yöntemleri bulunmaktadır. Her işletmenin içinde bulunduğu koşullara ve tercihlere göre farklı senaryolar yaratılabilir.
Bu senaryolar aşağıda listelenmiştir:
- Özel Sermaye Fonu
- Girişim Sermayesi
- Yabancı Doğrudan Yatırımcı (Stratejik Ortaklık)
- Yerli Fon veya Yerli Yatırımcı
- Borsadan halka arz yoluyla kaynak yaratmak
Şirket Evliliklerinde Şirket Değeri Önemli mi? Şirket Değeri Belirlenirken Kullanılan Yöntemler Nelerdir?
Şirket evliliklerinde firma sahiplerinin en çok üzerinde durdukları kritik konulardan biri şirketin değerinin hesaplanması, bir diğer deyişle ‘ederinin’ bulunmasıdır. Uluslararası kabul görmüş değerleme teknikleri kullanarak firmaların değerleri hesaplanır. Bunların en çok kullanılanları arasında borsalarda işlem gören benzer şirketlerle karşılaştırma yöntemi, son dönemde benzer sektör veya coğrafyada gerçekleşen şirket evliliği işlemlerinin sonucunda çıkan değerlerle karşılaştırma yöntemi ve indirgenmiş nakit akımları yöntemi öne çıkmaktadır.
Şirket değerinin belirlenmesinde, şirkete yatırım yapmak isteyen özel sermaye fonu, girişim sermayesinin veya stratejik yatırımcının hedefleri, ülkenin ekonomik/politik durumu veya yatırımcılar ile bireysel ilişkiler gibi birçok nedenden dolayı değerde sapma gerçekleşebilmektedir. Bu nedenle şirket satın alma/ortaklık ve özel sermaye fonu ile ilişkileri yürütebilme noktasında, konusunda uzmanlaşmış danışman kurumların rolleri önem kazanmaktadır.
Şirket değeri önemli olmakla beraber aslında o kadar da önemli olmayabilir de. Özellikle hisse satılmıyor olup, şirkete sermaye artışı yöntemiyle ortak olma yolunun seçilmesi durumunda; hissenin, sermaye konması öncesindeki değeri ile sermaye konma sonrası değeri arasında bir fark bulunmamaktadır. Sermaye konma öncesi yüzde yüz hissenin değeri ile sermaye sonrası yüzde yüzün altına düşen hissenin değeri aynı kalmaktadır. Ancak şirketin sermaye sonrası değeri artmaktadır. O bakımdan bu konuların uzman danışmanlara sorularak iyi anlaşılması gerekmektedir. Bazen şirketin satışı olarak algılanan söz konusu şirket evliliklerinin, aslında satış olmayıp şirkete değer katacak ortaklıklar olduğu unutulmamalıdır.
Yabancı Yatırımcılar Şirketlere Yatırım Yaparken Nelere Dikkat Etmektedir?
Türkiye’deki şirketlerin büyük çoğunluğunun hâlihazırdaki yapıları, bir yabancı yatırımcı ile ortaklık yapabilecek durumda değildir. Bu şirketlerin yabancı yatırımcıyı hissedar olarak bünyelerine katabilmeleri için ciddi bir hazırlık sürecine ihtiyaç duyulmaktadır. Çünkü yabancı doğrudan yatırımcılar veya özel sermaye fonları, şirketlere yatırım yapmak veya ortak olmak için çok sayıda kriteri göz önünde bulundururlar. Şirketlerin bu kriterleri sağlamaları için profesyonel ve deneyimli danışman kurumlar ile çalışmaları gerekmektedir.
Şirket Evliliği Danışmanlarının (Yatırım Danışmanlarının) Finansal, Hukuksal ve Vergisel Düzenlemelere Olan Destekleri Nelerdir?
Yatırım danışmanlarının kaptanlığında yapılan finansal, hukuksal ve vergisel hazırlıklar birden çok konuyu kapsamaktadır.
Şirket Evliliği Danışmanlarının verdiği destek hizmetleri ana hatları ile aşağıda listelenmiştir:
- Finansal, hukuksal, vergisel hazırlıkların tamamlanması
- Geçmişe dönük 3 veya 5 yıllık finansal raporların uluslararası muhasebe standartlarına göre düzenlenmesi
- Gelir modellerinin incelenmesi, büyümeye daha yatkın gelir modelinin geliştirilmesi ve gelecek 5 yıllık gelir modelinin çıkarılması
- 5 yıllık detaylı iş planının hesaplanması ve oluşturulması
- İlerleyen yıllarda şirket için problem çıkarabilecek hukuksal, vergisel, finansal konuların tespiti ve bunlara karşı gerekli önlemlerin alınması
- Büyümeyi önleyecek konuların tespiti ve mümkün olduğunca ortadan kaldırılması
- İlerleyen 5 yıllık dönemde iş planının gerektireceği ve ağırlıklı olarak yatırım ve işletme sermayesi ihtiyacı için gerekecek nakdin tespiti
- Ve en önemlisi, bu koşullarda yatırım yapacak yatırımcıların tespitinin yapılması
Türk Şirketlerinin Genel Durumuna Bakış
Türk şirketleri, tüm dünyada iş yapmak konusunda yüksek motivasyona sahip, dinamik aksiyonlar alan, girişimci ve genç yöneticiler çalıştırıyorlar. Bu, şirketlerimiz için büyük bir avantajdır. Bir diğer avantajımız ise Asya ve birçok Avrupa şirketinden daha iyi durumda olmamızdır.
Türk şirketlerinin, Türkiye’nin jeopolitik konumu da göz önünde bulundurulduğunda, dünyanın her yerinde faaliyet gösterebilecek kapasiteleri bulunmaktadır. Asya, Avrupa ve Afrika arasında bir köprü olmamız, gelişen kuvvetli bir ekonomi olmamız da bu etkileri arttırmaktadır.
Sonuç olarak Türkiye’deki şirketler stratejik ortak ya da özel sermaye fonlarından yatırım alabilirler. Ancak bunun gerçekleşmesi için ev ödevlerini yapmaları gerekmektedir. Önceden de belirtildiği gibi bu sermayeyi alabilmenin ön koşulları bulunmaktadır.
Şirketin bu sürece her türlü ve kapsamlı şekilde hazırlanması gerekir. Bu da firmanın tek başına başarabileceği bir konu değildir. Çoğu firma sırf danışmanlık ücreti ödememek adına bu süreci kendi kendine yürütmeye çalışmakta ancak bu tür yürütülen süreçlerin çoğu başarısız olmaktadır. Çok iyi bir işletme sahibi olabilirsiniz hatta çok başarılı bir yönetici de olabilirsiniz ancak bu sürece hazırlanmak, tıpkı bir futbol maçına hazırlanmak gibidir. Doğru stratejiyle sizi takım haline getirecek ve gol atmanızı sağlayacak bir teknik direktöre ihtiyacınız vardır ve bu nedenle profesyonel bir yatırım danışmanı bu süreç için çok kritik bir yer tutar.
